台語之日常用語

一、天文地理

日頭 jit8-thau5 太陽

月娘 goeh8-niu5 月亮

風颱 hong-thai 颱風

陳雷 tan5-lui5 打雷

閃爁 sihN-laN3 閃電

落雨 loh8-hoo7 下雨

秋凊 chhiu-chhin3(chhio) 涼快

燒熱 sio-joah8(loah8) 炎熱

烏陰天 oo-im-thiN 陰天

好天 ho2-thiN 晴天

起風 khi2-hong 刮風

涂骹 thoo5-kha 地上

塍 chhan5 田地

涂粉 thoo5-hun2 灰塵


海墘 hai2-kiN5 海邊

草埔 chhau2-poo 草地

山崙 soaN-lun5 山丘

圳 chun3 水渠
 


二、時令節日

今仔日 kin-na2-jit8(lit8) 今天

明仔日 bin5-a2-jit8 明天

明仔載 bin5-a2-chai3 明天

暗時 am3-si5 晚上

暝時 mi5-si0 晚上

早起 cha2-khi2 早上

中晝 tiong-tau3 中午

下晡 e7-poo 下午

下昏 e7-hng 夜晚

昨昏 cha7-hng 昨天

日時 jit8-si0(lit8) 白天

天光 thiN-kng 天亮

頂日 ting2-jit8 前天

月頭 goeh8-thau5(geh8) 月初

月尾 goeh8-boe2(geh8-be2) 月底

今年 kin-ni5 今年

明年 me5-ni5(mi5) 明年

舊年 ku7-ni5 去年

前年 chun5-ni0 前年

年兜 ni5-tau 除夕

正月 chiaN-goeh8(geh8) 新年

拜一 pai3-it 星期一

禮拜 le2-pai3 星期天

現此時 hian7-chu2-si5 現在

五月節 goo7-goeh8-cheh 端午節

端午節 toan-ngoo2-chiat 端午節

中秋節 tiong-chhiu-cheh 中秋節

上元 siong7-goan5 元宵節

冬節 tang-cheh(choeh) 冬至

熱天 joah8-thiN(loah8) 夏天

熱人 joah8-lang0 夏天

寒天 koaN5-thiN 冬天

寒人 koaN5-lang0 冬天

 

三、植物動物

秞仔 tiu7-a2 稻子

粟仔 chhik-a2 稻子

麥仔 beh8-a2 麥子

番薯 han-chu5 甘薯

芋仔 oo7-a2 芋頭

菠菱仔菜pe-ling5-a2-chhai3 菠菜

高麗菜 ko-le5-chhai3 卷心菜

菜頭 chhai3-thau5 蘿蔔

紅菜頭 ang5-chhai3-tau5 紅蘿蔔

刺瓜 chhi3-koe 黃瓜

菜瓜 chhai3-koe 絲瓜

金瓜 kim-koe 南瓜

冬瓜 tang-koe 冬瓜

蕹菜 ing3-chhai3(eng3) 空心菜

茄仔 kio5-a2 茄子

荷仁豆 ho5-lin5-tau5 豌豆

菜豆 chhai3-tau5 豇豆

樹仔 chhiu7-a2 樹木

樹林 chhiu7-na5 樹林

弓蕉 king-chio 香蕉

檨仔 soaiN7-iaN2(a2) 芒果

涂豆 thoo5-tau7 花生

牛公 gu5-kang 公牛

牛母 gu5- bo2 (bu2) 母牛

雞角仔 koe-kak-a2(ke) 公雞

雞母 koe-bo2(bu2) 母雞

雞僆仔 koe-noa7-a2 母雞

鴨角 ah-kak 公鴨

鴨母 ah-bo2 母鴨

豬哥 ti-ko 公豬

豬母 ti-bo2(bu2) 母豬

老鼠 niau2-chhu2 老鼠

貓仔 niau-a2 貓

鳥仔 chiau2-a2 鳥

鸚哥 ing-ko(eng) 鸚鵡

覓鶚 ba7-hioh8(lai7) 老鷹

鴿仔 kap-a2(ba2) 鴿子

粉鳥 hun2-chiau2 鴿子

蠓仔 bang2-a2 蚊子

胡蠅 hoo5-sin5 蒼蠅

狗蟻 kau2-hia7 螞蟻

家蚤 ka-chau2 跳蚤

虱母 sap-bu2 虱子

木虱 bat8-sat 臭蟲